توضیح مختصر دامنه و کاربرد
هر كامپيوتر براي برقراري ارتباط با كامپيوترهاي ميزبان و تأمين اطلاعـات پـردازش شده data بايد يك نشاني IP انحصاري داشـته باشـد. این نـشاني عبـارت اسـت از زنجيرهای پيچيده از اعداد و ارقام طولاني (مانند 941،73،845،123 )
كامپيوترها صرفاً نشانی های عددی را میفهمند، اما كاربران اينترنتي، نشانيهاي متني يا نام هاي دامنه را بـه عنـوان بخـشي از سيستم نشاني اينترنت به خاطر ميسـپارند. وقتـي نـام دامنـه در محل مخصوص تايپ مي شود، به طور خودكار به شماره تبديل مي گردد.
براي اينكه كامپيوترها نشانی های متنی را به نشاني های عددی تبـديل كننـد، مجموعـه ای از اطلاعـات لازم است كه به ايجاد ارتباط اينترنتي از طريق ترجمة نام دامنه به نشانيهاي IP كمـك ميكند كه به اين مجموعه، سيستم نام دامنه (DOMAIN NAME SYSTEM) یا به اختصار DNS گفته مـي شـود.
برای آنکه بدانید dns چیست میتوانید به مطلبی که در این مورد برایتان در وبلاگ قرار دادیم مراجعه کنید.
مالکیت دامنه
مالکیت دامنه از جمله موضوعات نويني است كه در زمينه حقوق مالكيـت فكـری مطرح شده و مختص محيط اينترنتي است، به گونه اي كه مصداقي از يك نـام دامنـه را اساساً نمي توان در محيط فيزيكي يافت.
نامهاي دامنه با توجه به كاركردهـايي كـه دارد، اهميت اقتصادی بالايی براي دارنده نام دامنه بـه ويـژه در فـضای تجـارت الكترونيكـی ايجاد ميكند، و ارزش اقتصادي آن، گاه از سرمايه مادي بنگاه يا مؤسسة تجـاري بيـشتر است.
بنابراين، دارنده نام دامنه انتظار دارد كه قواعد حقوقی، از سرمايه او همانند ديگـر اموال حمايت كند.
از اين رو قانونگـذاران برخـي كشورها مقررات و حتي مراجع ويژه ای را براي جنبه هاي حقـوقي نـام دامنـه پـيش بينـي ميكنند و سازمان جهاني مالكيت فكري (Organization Property Intellectual World) نيز موضوعات مرتبط با نام دامنه را در كميته های تخصصی مورد بررسي قرار ميدهد.
قانون گذار داخلی برخی کشورها مقررات و مراکزی تخصصی برای مسائل حقوقی نام دامنه در نظر گرفته است.
در حقوق ایران، قانون تجارت الکترونیکی به رغم اشاره مختصر به نام دامنه، دارای ایرادات و نقایصی است که مانعی در راه تحقق هدف واقعی قانونگذار در مورد حمایت از حقوق مالکیت فکری در محیط مجازی به شمار می آید و باید توجه ویژه از سوی قانون گذاران به این موضوع صورت بگیرد.
برای مشاهده اطلاعات مالکین دامنه ها میتوان از دامنه ها هویز گرفت برای گرفتن هویز میتوانید از طریق آموزش WHOIS دامنه را چگونه میتوان مشاهده کرد؟ اقدام کنید.
موارد مورد نظر در موضوع پیگیری قانونی مالکیت دامنه
دامنه معرف و نشانگر شهرت و اعتبـار یك وب سايت و يا علامت تجاری مخصوص در اينترنـت اسـت، و نقض آن قابل پیگیری است.
از آنجـا كـه حمايـت از علائم تجاري و شهرت و اعتبار صاحبان اين علائم جزء موضوعات حقوق مالكيت فكـری است، برخي زواياي نام دامنه به موضوعات مالكيت فكري پيوند مي خـورد .
بـه عـلاوه، در برخي دعاوي دادگاه، قانون علامت تجاري را بر نامهاي دامنه قابل اعمـال دانـسته است.
نقض علامت تجاری با استفاده از نام دامنه در اينترنت، يكي از شايع تـرين طـرق نقض علامت در محيط ديجيتالي است، بدين ترتيب كه صاحب يك وب سايت دانـسته از علامت تجاري ديگري به عنوان نام دامنه خود استفاده مـيكنـد و موجـب گمراهـی مصرف کنندگان میشود.
تحت شرايطي مي توان نام دامنه را از لحـاظ تجـاری نـشانه تجـاری محسوب كرد ؛ چرا كه معمولاً سوء استفاده از نامهای دامنه به مقاصـد تجـاری صـورت ميگيرد و همين طور معمولاً از نام دامنه سايتهاي تجـاری، اسـتفاده غيرمجـاز صـورت ميگيرد.
مهمترين تفاوت های بین نام دامنه ونشانه تجاری
- از نامهاي دامنه صرفاً استفاده تجاري نمي شـود و نامهـاي غيـر تجـاري مربـوط بـه سايتهاي فرهنگي، دولتي، آموزشي، علمي و … نيز بايد مشمول حمايت قانوني گردد.
نامهاي دامنه مانند علائم تجاری در اداره ثبت علائم و اختراعات به ثبت نمي رسـند و در نتيجه امری كه به طور سنتی بـرای حمايـت از نـشانه هـای تجـاری خـصوصاً علائم لازم است در مورد آنها رعايت نميشود.
- ثبت دامنه به صورت عمومی و قابل مشاهده برای عهمگان ایت در صورتی که علامت تجاری اصولاً يا ملی است يا منطقه ای.
- ثبت نام دامنه دست كم در مورد نام دامنه سطح سـوم وابـسته بـه كـالا يـا خـدمات خاصی نيست ، در حالي كه ثبت علامت برای طبقات خاصی از كالاهـا يـا خـدمات انجام ميگيرد.
- صرفاً يك نمونه به عنوان نام دامنه قابل ثبت است ، در حالي كه ايـن امكـان وجـود دارد كه علامتی مشابه، در مورد كالاها يا خدمات مختلف ثبت شود.
- علامت تجاري لزوماً بايد مشخص كننده و متمايز كننده باشـد، در حـالي كـه در برخي كشورها نظير آمريكا امكان ثبت نامهاي ژنريك نيز بـه عنـوان نـام دامنـه وجود دارد.
کشور های دیگر برای دامنه قوانین خاصی دارند؟
اكثر كشورها ، حتي كشورهاي پيشرفته ، فاقـد قـوانين و مقـررات خاصـی در زمينـه نام های دامنه در فضای مجازی اند و مقررات آنها در اين مـورد صـراحت خاصـي دارد .
پرونده هايی در كشورهای مختلف بر اساس تجاوز به علائم تجاری از طريق نـام دامنـه مطرح گرديده و مباحث حقوقی و نظريات دادگاه ها بيشتر مبتنی بـر اعمـال معيارهـای سنتی تجاوز به علامت تجاری بوده است.
با اين حال، اهميت يافتن نامهای دامنه به ويژه در نتيجه گسترش يافتن فضای بدون مرز و اين واقعيت كه دسترس ميليونها كاربر به سايتهايی بـا زبانهـای مختلـف و نقـاط متفاوت، صاحبان علائم را در محيط مجازی با شكلهای جديد نقض حق روبـرو كـرده است.
در اين ميان، لزوم اتخاذ تدابيری براي دفاع از حقوق آنهـا ، موجـب گرديـد تـا اقداماتی حقوقی به ويژه در سطح بين المللی جهت ساماندهی فعاليتهـای مـرتبط بـا نامهای دامنه شروع شود.
مسئوليت اصلي ثبت نام دامنه ها با پـسوند com, org, net بـر عهـده سـازمان حـل اختلافـات شـبكه Inc Solution Network اسـت. بـر اسـاس قـرارداد، شـركتها و مؤسسات مي توانند نمايندگی ثبت دريافت كنند .
قوانین و حقوق مالکیت دامنه در ایران
در حقوق ايران، قانون تجارت الكترونيكی مصوب 1382 براي نخستين بار مـاده هاي را به نامهاي دامنه اختصاص داد .
البته اين مادة ناقص و دارای ایراداتی است،زیرا تنها در خصوص نقض علائم تجاری از طريق نام دامنه سخن گفته و به ابعاد ديگر موضوع مانند حقـوق مشروع صاحبان نامهاي دامنه نپرداخته است.
مطابق ماده 66 اين قانون به منظور حمايت از حقـوق مـصرف كننـدگان و تـشويق رقابتهـای مـشروع در بـستر مبادلات الكترونيكی ، استفاده از علائم تجاري به صورت نام دامنه و يا هر نوع نمـايش بر خط علائم تجاري كه موجب فريب يا مشتبه شدن طرف به اصالت كالا و خدمات شود ممنوع و متخلف به مجازات مقرر در اين قانون خواهد رسيد.
نكته ديگر در مورد اقدامات حقوقي مربوط به نام دامنه در ايران، ايـن اسـت كـه در حال حاضر، مركز تحقيقات فيزيك نظری ايران مسئول اداره نام دامنه سـطح عـالی كـد كشوری يعنی ir ميباشد.
